Gabriel van den Brink over ‘wat Adam Smith werkelijk dacht’

NRC | Gabriel van den Brink | 3 september | Voor NRC is Gabriel van den Brink in de wereld van Adam Smith gedoken. Naar aanleiding van de Nederlandse vertaling van ‘Wealth of nations’ – ‘De welvaart van landen’ – schreef hij een boekrecensie. Wat blijkt? Het idee dat Smith de schepper is van de bekende homo economicus is een grote misvatting. “We moeten het – zoals de vertaler in zijn ‘Ten geleide’ terecht opmerkt – niet zien als een pleidooi voor menselijk egoïsme maar als de ontvouwing van een sociale leer waarin morele waarden niet tegenover de markt staan maar in economische bedrijvigheid zelf doorwerken.”

Lees het hele stuk hier terug.

Ad Verbrugge in gesprek met Eugene Sutorius: de rol van welsprekendheid in het recht en het tekort aan vormingsonderwijs

Ad Verbrugge in gesprek met Eugene Sutorius, oud-rechter en voorzitter stichtingsbestuur DBA, over de Bildung Academie, de rol van welsprekendheid in het recht en het tekort aan vormingsonderwijs binnen het hoger onderwijs.

Eugene Sutorius was er vanaf het begin bij toen de Bildung Academie werd opgericht. Als docent retorica aan de UvA had hij al lang de diep gekoesterde wens samen met studenten vormingsonderwijs op te zetten. Naar zijn idee is er binnen het huidige onderwijssysteem een enorm tekort aan persoonlijke vorming, waarbij het bijvoorbeeld gaat over zaken als meesterschap, welsprekendheid en hoe mens te zijn in de moderne maatschappij. Samen met Ad Verbrugge bespreekt hij bij Voor de Ommekeer de waarde van persoonlijke vorming in het onderwijs, de kracht van welsprekendheid en het belang van het ontwikkelen van morele intuïties. Wat hem betreft beginnen eerder vandaag dan morgen met het uitrollen van Bildungonderwijs: “We lopen straks echt vast als we dit niet in het curriculum krijgen.”

Ad Verbrugge in gesprek met Boris van der Ham: het belang van de Nederlandse taal voor onze culturele identiteit.

Onlangs publiceerde Boris van der Ham een stuk in de Volkskrant waarin hij betoogt dat Nederlanders erg stiefmoederlijk om gaan met onze Nederlandse taal. Zijn conclusie: Het zou juist goed zijn volop in te zetten in beheersing van het Nederlands, al was het maar omdat er ook veel discussie en onvrede is in de samenleving over onze cultuur. In dit gesprek gaat hij in op zijn betoog en vertelt hij vanuit zijn ervaring binnen de culturele sector over de risico’s van het niet serieus nemen van je eigen taal. “De verankering van de Nederlandse taal in cultuurproducten wordt heel beperkt gehouden, wat geen recht doet aan de diversiteit van het Nederlands.” Dat wij Nederlanders zo instrumenteel omgaan met onze taal komt ook tot uitdrukking in de televisiewereld: “Nederland is bijvoorbeeld heel goed in het maken van documentaires en praatprogramma’s.” Echter, om een verhaal over je cultuur te kunnen articuleren moet je een heel ander register van taal en spraak inzetten, iets waar Nederland toch minder in uitblinkt in vergelijking met bijvoorbeeld Frankrijk. Van der Ham roept dan ook op tot een taaloffensief. Hoe dat in zijn werk gaat legt hij uit in dit gesprek met Ad Verbrugge.

Ad Verbrugge in gesprek met Gabriël van den Brink: over zijn nieuwe boek Heilige Geest

De populariteit van figuren als Jordan Peterson fascineert: Wat heeft de moderne mens eigenlijk te zoeken in oude mythes, Bijbelverhalen en traditionele geslachtsopvattingen? Dit lijkt hopeloos achterhaald. Ook filosoof Gabriël van den Brink zoekt in zijn nieuwe boek naar antwoorden. Volgens Van den Brink wordt onze tijd gedomineerd door te smalle mensbeelden - zoals de homo economicus en de mens als postmodernist - waarin geen adequaat antwoord wordt gegeven op wat de mens daadwerkelijk tot mens maakt. Hoewel uiteenlopend van aard hebben deze twee beelden beiden de neiging de voor-moderne geschiedenis van de mens te verloochenen, terwijl volgens Van den Brink in ons alledaagse leven allerlei elementen uit de gehele menselijke geschiedenis mee-resoneren, en we dat niet zomaar kunnen negeren.

Zo zegt hij over de ideeën van postmodernisten: “Het reduceren van verschillen tussen man en vrouw tot sociale constructies kan je alleen maar zeggen als je op de universiteit werk, geen kinderen hebt gehad en denkt dat alles om het ‘hoofd’ draait”. Volgens Van den Brink roept zo’n eenzijdige blik weerstand op en is het logisch dat de Jordan Petersons van deze wereld daar weer iets heel anders tegenover zetten. Van den Brink wil een stap voorbij deze impasse zetten door een nieuw mensbeeld te ontwikkelen, die ook recht doet aan bevindingen van de wetenschap. Door de menselijke (culturele) evolutie serieus te nemen kunnen we volgens Van den Brink waarden en beginselen ontwaren die overal ter wereld voorkomen. “Ik denk dat er een sfeer is van hogere en eeuwige waarden - een alledaagse transcendentie - die ver uitstijgen boven ons feitelijke leven. Die waarden worden ook continu door de geschiedenis gearticuleerd.” In dit gesprek voelt Ad Verbrugge hem hierover aan de tand.

Emanuel Rutten in gesprek met David Boogerd

In episode 6 van De Ongelofelijke Podcast gaat David Boogerd met Emanuel Rutten in gesprek over zijn vondst en de uitwerkingen van zijn Godsargument. Tijdens dit gesprek beschrijft Rutten hoe de ‘redelijke’ natuurwetenschappen – die vaak ageren tegen het bestaan van God – niet altijd zo redelijk zijn als zij doen overkomen. Sterker nog, er zijn volgens Rutten argumenten te bedenken waarmee het bestaan van God op een redelijke wijze valt af te leiden. Met behulp van het rationele gereedschap van de natuurwetenschappen zijn in de loop der geschiedenis zelfs steeds scherpere rationele bewijzen voor het bestaan van God geformuleerd, aldus Rutten. Eén van de redelijke argumenten om tot het bestaan van God te komen is bijvoorbeeld het ‘fine-tuning’ argument; de kans dat alle materie in ons universum zich precies in deze vorm en op deze manier zou manifesteren,zodat er überhaupt leven mogelijk zou zijn, is vrijwel nihil. Zo lijkt zich in het debat omtrent het bestaan van God een merkwaardige ironie voor te doen: hoe sterker men in de wetenschap redelijke argumenten inzet om het bestaan van God te ontkennen, des te sterker wordt het redelijke gereedschap om het bestaan van God te beargumenteren.

De volledige podcast is hier te beluisteren.

Ad Verbrugge in gesprek met Ewald Engelen: een analyse van de huidige financiële situatie

De recente Europese parlementsverkiezingen hebben de regering in Italië een stevige boost gegeven in hun strijd tegen Brussel. Salvini meent op basis van deze uitslag een een stevig democratisch mandaat te hebben en lanceerde mede daarom de Mini-BOT. Deze ‘parallelle munt’ is een manier om financiële autonomie weer terug te veroveren en is Brussel een doorn in het oog. Volgens Engelen is deze Italiaanse actie een logische reactie op structurele weeffouten in het ontwerp van de EU. “De EU is in feite een ordoliberaal systeem” dat met name “multinationals bevoordeeld” en “verzorgingsstaten steeds meer uitgemergeld achterlaat”, zo zegt hij in dit gesprek met Ad Verbrugge. Toch hebben deze weeffouten niet alleen consequenties voor het Zuiden van Europa. Ook Nederland heeft behoorlijk wat laten liggen in nasleep van de financiële crisis en dat kan ons duur komen te staan. In dit gesprek analyseert Engelen de huidige financiële situatie en draagt hij de broodnodige oplossingen aan.

Filosofisch Gesprek op de Zuidas over de energietransitie!

Centrum Èthos | 11 juni | Aankomende donderdag, 13 juni, is de volgende editie van Filosofisch Gesprek op de Zuidas. Ditmaal is het thema de energietransitie, en is Annelies Huygen te gast. Wees welkom! Voor meer informatie en om je aan te melden: kijk op deze pagina.

Filosofisch Gesprek op de Zuidas is in de Kerkzaal (16A00) in het hoofdgebouw van de Vrije Universiteit, en begint om 16:00 uur.

Ad Verbrugge in gesprek met Hans Boutellier: over de actualiteit van zijn boek Het seculiere experiment

Ad Verbrugge in gesprek met Hans Boutellier, directeur van het Verwey-Jonker Instituut en hoogleraar Veiligheid en Veerkracht (VU), over de actualiteit van zijn boek Het seculiere experiment, dat onlangs in een nieuwe uitgave verscheen.

Er wordt nogal eens verondersteld dat we in een amoreel tijdperk leven, waarin we ons zogenaamd niets gelegen laten aan hoe een ander zich gedraagt of wat hem of haar drijft zolang er geen extreme grenzen worden overtreden. Maar schijn bedriegt, zegt Hans Boutellier in zijn boek Het seculiere experiment. Hoewel we misschien wel zouden willen dat de moderne mens vrij is om het leven in te richten zoals die dat zelf wil blijkt de praktijk weerbarstiger. Onder andere door de versterkende invloed van sociale media wordt duidelijk dat we juist in een hypermoreel tijdperk leven. Wat de ander doet en denkt komt in onze tijd juist meer en meer onder het vergrootglas te liggen. Hoe zijn we in deze paradoxale situatie aanbeland? In dit gesprek met Ad Verbrugge gaat Hans Boutellier in op een typisch Nederlands bestuursideaal genaamd pragmacratie, en hoe dit naast allerlei positieve effecten ook de ideale voedingsbodem blijkt te zijn voor allerlei tegenstrijdige sociaalpolitieke spanningen in onze tijd.