Jelle van Baardewijk in gesprek over Alasdair MacIntyres meesterwerk After Virtue

In de serie Werken voor de nieuwe wereld gaat Willem de Witte in gesprek met filosofen over klassieke werken uit de geschiedenis van de filosofie. In deze bijdrage laat lector bedrijfsethiek aan de HR en universitair docent maatschappelijke bestuurskunde aan de VU Jelle van Baardewijk zijn licht schijnen op de relevantie en receptie van MacIntyres After Virtue. Het werk is niet alleen van grote invloed binnen de ethiek, maar heeft ook in de bedrijfskundige en bestuurskundige wereld zijn sporen verdiend.

Een studentenperspectief op corona door Ruth Six

Minder ik, meer jij

Wanneer ben je vrij? Wat is daadwerkelijk leven in vrijheid?

Het westerse devies als antwoord op deze vraag, luidt dat ieder individu autonoom en vrij is en voortdurend moet streven naar meer, groter, hoger, naar het grenzeloze, het eindeloze, dát is vrijheid!

In maart 2020 werd dit klaarblijkelijk gelukbrengende vrijheidsadagium ruw verstoord, het strevende ik in de begrensde ruimte, dat werd het devies. Ook ik was zo’n ik in een begrensde ruimte, van 9m2 om precies te zijn. In een studentenhuis waar ik net was komen wonen.

Beperkt, verloren, alleen, met op mijn telefoon een eeuwigdurend NOS-liveblog met voortdurend updates en een laptop waar een scriptie op moest worden geschreven.
En natuurlijk: ik miste vrienden, feestjes, intimiteit, sporten, structuur en op den duur ook gewoon fysieke colleges, maar daar wil ik het nu niet over hebben.

Die ruimte waar ik in leefde, werd niet alleen maar begrensd door kamermuren, een haperende zoomverbinding en strikte regels van de overheid, maar ook door een voortdurende focus op mezelf. Een vergrootglas op mijn ervaring, op mijn angsten, op mijn mening over de maatregelen, op mijn nieuwe coronahobby’s, op mijn sport en eetgedrag, mijn scriptie die veel te traag vorderde. Opgesloten in mijn eigen, dikke ik.

En niet alleen ik, ook de anderen in mijn studentenbubbel leken met dit vergrootglas rond te lopen. Tijdens een zoveelste 1,5 m wandeling door het Vondelpark bevestigden we elkaar in onze ervaring in deze periode. En we bespraken hoe we zo snel mogelijk weer door konden in een nieuw normaal. Door, de autonomie terug in handen. Voor het gemak zagen we de ander maar even over het hoofd: die zwerver onder de brug, de eenzame oudere achter het raam, of die gruwelijke situatie aan de andere kant van de wereld waar door de steeds bijgewerkte liveblog geen aandacht voor kon zijn.

Volgens de filosoof Byung-Chul Han wordt de mentaliteit van onze maatschappij gekleurd door een angst voor pijn, alles moet bevallen en leiden tot geluk. Mensen hebben volgens Han hun ogen dicht voor de concrete werkelijkheid om zich heen en lijken onverschillig voor het lijden wat zich voordoet. Uiteindelijk zijn ze vooral gericht op zichzelf. Bij echte binding en betrokkenheid, komt namelijk pijn kijken, en dit wordt in deze tijd koste wat het kost voorkomen. Tegelijkertijd beschrijft Han hoe er, als het gaat over het eigen leven, juist een hyperfocus ontstaat. Er wordt obsessief, op het narcistische af, geluisterd naar het eigen lichaam en de eigen psyche is onderhevig aan een hypochondrische introspectie. Op deze manier worden volgens Han de maatschappelijke verhoudingen niet kritisch bevraagd, raken groepen in een soort hel van het gelijke en wordt solidariteit ondermijnd.

Je zou kunnen zeggen dat we zo autonoom geworden zijn dat we de verbinding met de vreemde ander, buiten onze bubbel, zijn kwijtgeraakt. Geconfronteerd met lijden, crisis, ziekte en een virus, lijken we niet in staat om ons hiertoe te verhouden.

Durf je de werkelijkheid, die soms ook zo gebroken en pijnlijk is, echt onder ogen te zien? Durf je je echt te laat raken, je niet te onttrekken aan emoties die opkomen bij pijn en lijden, bij jezelf, maar ook bij anderen?

Dat is de kritische vraag die Han stelt, aan mij en al die andere bedremmelde studenten in hun afgesloten bubbel. Maar het is niet alleen een kritische vraag aan studenten. Hij klinkt ook richting universiteiten, de politiek en de samenleving die systemen optuigen waarin successen behalen en slagen als hoogste doel wordt geformuleerd.

Laten we, nu vrijwel alle maatregelen zijn opgeheven, niet direct weer in het rad van ons eigen veilige bubbeltje springen, maar eerst eens stil staan bij deze vragen. En ons afvragen wat dan wel nodig is wanneer we geconfronteerd worden met die onvermijdelijke begrensdheid van ons bestaan.

Het begint volgens mij bij studenten niet meer te zien als een project, als enkel een strevend ik dat hoger moet komen in een oneindige ruimte. Maar als een subject, een mens net zoals u en jij en ik. Kwetsbaar en begrensd, die zich geworpen weet in dit leven en zich daartoe moet verhouden. Je studietijd gaat niet alleen maar over ontdekken wat je wilt, over hoe je je leven kunt maken, maar ook over hoe je een zinnige plaats kunt innemen in deze wereld waar naast academici en andere studenten gelukkig ook nog een heleboel andere mensen leven. Het is een tijd om te bouwen aan je karakter en je innerlijke overtuigingen, en daarbij zijn prikkelende gesprekken, eerlijke vragen en persoonlijke betrokkenheid van belang.

Hoe graag ik het soms wel zou willen, we kunnen ons er niet aan onttrekken dat we leven in een wereld met pijn, met crises. En als we ons in die wereld afvragen wat vrijheid is, gaat dat niet over alles kunnen doen wat jij wilt of zeggen wat je vindt. Nee. Als we de spiegel die Han ons voorhoudt serieus nemen, gaat het over een houding waarin je je durft te laten raken door de gebroken werkelijkheid om je heen. Het gaat om samenleven in plaats van overleven. Over breken met de beperkingen van onze individualiteit, als een doorbaak naar échte gemeenschap. En dan komen we misschien in de buurt van wat werkelijke vrijheid betekent – niet omdat we onszelf op het spoor komen, maar de ander ontmoeten.

Ruth Six is masterstudent van de opleiding Filosofie van Cultuur en Bestuur. Onderstaande oratie schreef ze en droeg ze voor bij publieksconferentie ‘Het goede leven in tijden van corona’ aan de Vrije Universiteit te Amsterdam. 

Boekpresentatie van Friedrich Jünger ‘De perfectie van de techniek’

Zondag 1 mei: 15:00-16:30 Toegang gratis – met reserveren
Locatie: Boekhandel Donner | Coolsingel 129 | Rotterdam

Op zondag één mei om 15:00 uur viert Uitgeverij De Nieuwe Wereld de verschijning van haar eerste publicatie: De perfectie van de techniek van Duitse filosoof en dichter Friedrich Jünger. Vertaler Mark Wildschut, filosoof Ad Verbrugge en klimaatactivist avant la lettre Wouter van Dieren komen die dag bijeen in boekhandel Donner om Jüngers hoogst actuele meesterwerk samen met publiek te bespreken.

Wilt u hier ook aanwezig zijn, of heeft u andere vragen over dit evenement? Stuur dan een mail naar: redactie@denieuwewereld.tv

Introductielezing voor geïnteresseerde studenten

Ben jij geïnteresseerd in de Master Filosofie van Cultuur en Bestuur en ben je benieuwd naar de docenten en de inhoud van de master? Kom dan op 22 april om 15:45 naar de introductielezing voor geïnteresseerden.

Een groot deel van het docententeam zal aanwezig zijn en je voorzien van een eerste indruk. Je zult kennismaken met de master en toekomstige medestudenten ontmoeten. Heb je nog vragen over de master dan is dit hét moment om die te stellen.

Locatie: Hoofdgebouw Vrije Universiteit lokaal 09A32.

Voor deelname of vragen e-mail naar centrum.ethos@vu.nl

We hopen jullie daar te zien!

‘Hoe het begon’ (Emanuel Rutten) in Alle verstand te boven (red. Cees Dekker)

Ruim twintig christelijke wetenschappers van naam en faam vertellen hun persoonlijke verhaal over hoe geloof en wetenschap vorm hebben gekregen in hun leven en werk. Open en integer schrijven ze over vragen die Cees Dekker aan hen stelde. Wat is hun geloofsgeschiedenis? Wat bracht hen tot de keuze voor een bepaalde studie? Leverde het studeren een worsteling met het geloof op of juist niet? Ervaren zij een spanning tussen geloven en weten? Stimuleert hun geloof hun werk? Hoe zien zij hun geloof in relatie tot hun wetenschap? Is dit in de loop der tijd veranderd?

Eerder verscheen het zeer succesvolle boek ‘Geleerd en gelovig’. Nu is het tijd voor een nieuw boek met verhalen van een nieuwe generatie wetenschappers, jong en oud, vrouwen en mannen uit allerlei vakgebieden (van antropologie tot astronomie) en uit een breed kerkelijk spectrum van rooms-katholiek tot evangelisch en van gereformeerd tot Russisch-orthodox. Dit boek is geschreven voor iedereen die geïnteresseerd is in de relatie geloof en wetenschap, wat zich hier laat lezen in de persoonlijke verhalen van deze wetenschappers. Daarnaast is het zeer geschikt voor christelijke studenten die aanlopen tegen vragen over de balans tussen geloof en wetenschap in hun leven en studie.

Met bijdragen van Heino Falcke (astronomie), Susanne van Veluw (neurowetenschappen), Miranda Klaver (antropologie van religie), Emanuel Rutten (filosoof) van Centrum Èthos en nog achttien anderen. De redactie werd gedaan door Cees Dekker (nanobiologie).

Bestel het boek hier.

 

Emanuel Rutten in het ND over het hiernamaals

Emanuel Rutten is geïnterviewd voor een artikel van het ND (27 januari) over het leven na de dood:

Is er leven na de dood? De Amerikaanse zakenman en weduwnaar Robert Bigelow wil het zo graag weten dat hij bijna 1 miljoen dollar prijzengeld over heeft voor mensen die het kunnen bewijzen.

Hoe groot is de kans dat Bigelow straks op 1 november bijna een miljoen moet uitkeren? Het is mogelijk, denkt Rutten. ‘Het ligt er maar net aan wat je overtuigend vindt. Zoek je een ijzersterk, waterdicht argument – dan wordt het moeilijk. Maar argumenten die het leven na de dood aannemelijk maken, zijn er wel degelijk.’

Lees hier het volledige artikel

Govert Buijs over innovatie in Gelderland op 3 februari

De provincie Gelderland organiseert op 3 februari vanaf 13.30  een rondetafelgesprek over de Economie van de Toekomst, om 14.35 staat Govert Buijs op het programma om te spreken over Nut en noodzaak van de innovatie, hoe kan de provincie dit oppakken?

Andere sprekers zijn onder andere Christian Felber, Ewald Engelen (hier bij De Nieuwe Wereld) en Bob de Wit (hier bij De Nieuwe Wereld). Het programma en een reader met meer informatie voor dit rondetafelgesprek vind je hier. Het rondetafelgesprek is te bekijken via Statenlive.

De Ongelooflijke Podcast met Emanuel Rutten

Emanuel Rutten was te gast in de Ongelooflijke Podcast op NPO Radio 1:

In Dit is de Zondag een aflevering van de Ongelooflijke Podcast. Deze aflevering gaat over de vraag der vragen: bestaat God? En wat zijn dan de beste argumenten voor Zijn bestaan?

Filosoof Emanuel Rutten vond religie ooit totale onzin, nu verdedigt hij het bestaan van God. Volgens hem is er een kentering gaande in het God-debat en ligt het atheïsme filosofisch gezien op de grond. Daarnaast spreekt David Boogerd met Theoloog des Vaderlands Stefan Paas, hij heeft een boeiende eigen kijk op dit onderwerp.

Beluister de podcast hier

NRC tipt De Nieuwe Wereld

De NRC heeft meer dan vijftig tips verzameld om de avonden door te komen tijdens de avondklok, waaronder het kanaal De Nieuwe Wereld dat wordt gemaakt in samenwerking met Centrum Èthos:

Binge eens een talkshow met ándere gasten. Op zijn YouTube-kanaal praat Filosoof Ad Verbrugge samen met een viertal co-presentatoren, onder wie lingerieontwerpster Marlies Dekkers, met een lange stroom bekende en minder bekende gasten over allerlei kwesties van nu. Lange gesprekken voor lange avonden, met geregeld een inzicht dat je daarvoor nog niet had. Legitieme coronakritiek grenst er zo nu en dan aan ongefundeerde coronascepsis, maar voor wie zijn talkshows graag in een lager tempo consumeert, valt er genoeg te genieten. Weer eens iets anders dan Jinek of Op1.

Lees alle tips hier